(Skrót: RVM
= Jana Pawła II, List
Apostolski Rosarium Virginis Mariae)
W czasie odmawiania Różańca oczyma i sercem Maryi wpatrujemy
się w Jezusa Chrystusa, z Nią dziękujemy i uwielbiamy Boga. Z Maryją też
i przez Nią zanosimy do Boga nasze błagania. Zastanowimy się obecnie nad tymi
aspektami modlitwy różańcowej. Głównym źródłem naszych rozważań będzie List
Apostolski Jana Pawła II: Rosarium Virginis Mariae.
Modlitwa kontemplowania oczyma
i sercem Maryi niepojętej miłości Boga
— Rozważanie niezgłębionej miłości
Chrystusowej
Istnieje pewien rodzaj
modlitwy, nazywany modlitwą kontemplacyjną. Polega ona na wpatrywaniu się z
uwielbieniem i wdzięcznością w Boga po to, by odkryć Jego wolę i według niej
uformować swoje życie. Do takiej modlitwy zalicza się też Różaniec. Odmawiając
go, z Maryją kontemplujemy oblicze i serce Chrystusa, Jego miłość, która
przejawiła się w szczególny sposób w Jego Wcieleniu i dziele Odkupienia. "Przez
różaniec – uczy Jan Paweł II – lud chrześcijański niejako wstępuje do szkoły
Maryi, dając się wprowadzić w kontemplację piękna oblicza Chrystusa i w
doświadczanie głębi Jego miłości."
(1 RVM) Odmawiać różaniec –
powie Jan Paweł II – "to nic innego, jak kontemplować z Maryją oblicze
Chrystusa."
(3 RVM)
— Modlitwa skoncentrowana na
wydarzeniach z życia Jezusa
Miłość Jezusa nie była
jakimś mglistym tylko uczuciem, lecz konkretnym działaniem dla naszego wiecznego
dobra. Ujawniła się w słowach i czynach Jezusa Chrystusa. Wypowiadając
wielokrotnie modlitwę Zdrowaś Maryjo w czasie odmawiania Różańca rozważamy te
właśnie dzieła Jego miłości. Poucza o tym Jan Paweł II słowami: "na kanwie
słów Pozdrowienia Anielskiego (Ave Maria) przesuwają się przed oczyma
naszej duszy główne momenty z życia Jezusa Chrystusa. Układają się one w
całokształt tajemnic radosnych, bolesnych i chwalebnych". (2
RVM)
— Obcowanie z Jezusem poprzez Serce
Jego Matki
Różaniec nie może być
modlitwą samych tylko warg ani też jakąś wyłącznie intelektualną medytacją.
Musi on angażować też nasze serce i wolę. Pod tym względem Maryja stanowi dla
nas wyjątkowy przykład. Nie patrzyła ona nigdy na swojego Syna okiem jakiegoś
"chłodnego badacza", "intelektualisty", lecz jako Matka głęboko wnikała w to,
co odczuwał Jezus. Medytując tajemnice Różańca mamy dzielić przeżycia Maryi,
połączyć nasze serce z Jej Sercem, aby tak jak Ona z radością lub ze
współcierpieniem kontemplować zbawcze wydarzenia z życia Jezusa. Dzięki
rozważaniu tajemnic różańcowych obcujemy z Jezusem "poprzez – można by powiedzieć – Serce Jego Matki."
(2 RVM)
— Maryja najlepiej znała
oblicze i serce swego Syna
W modlitwie różańcowej
Maryjne spojrzenie na Jezusa staje się "duchowym przewodnikiem" dla modlących
się i formuje ich patrzenie na Zbawiciela. Oczywiście, nie tylko Maryja znała
Jezusa. Znali Go też Jego Apostołowie, św. Paweł i wielu innych uczniów.
Poznanie Jezusa przez Maryję, Jego Matkę, było jednak – ze względu
na pokrewieństwo krwi i ducha – wyjątkowe, na co zwraca uwagę papież Jan Paweł II
(por. RVM
10).
Nikt tak, jak Ona nie
znał tajników serca Jezusa, nikt nie potrafił w nie wniknąć tak głęboko, jak
potrafiło to uczynić Jej matczyne serce. Było to możliwe między innymi dzięki
naturalnemu podobieństwu, jakie istnieje między każdym dzieckiem i matką. To w Jej łonie ukształtowało się
ludzkie ciało Syna Bożego i wzięło od Niej ludzkie podobieństwo.
Między
Maryją a Jezusem istniało jeszcze większe podobieństwo duchowe, umożliwiające
Jej doskonałe wnikanie w myśli i pragnienia Syna. Dlatego to nikt nie dorównuje
Jej w kontemplowaniu Chrystusowego oblicza, Jego serca i miłości (por.
RVM
10).
"Oczy Jej Serca skupiły
się w jakiś sposób na Nim już w chwili Zwiastowania, gdy Go poczęła za sprawą
Ducha Świętego; w następnych miesiącach zaczęła odczuwać Jego obecność i
domyślać się Jego rysów. Kiedy wreszcie wydała Go na świat w Betlejem, również
Jej oczy cielesne spoglądały czule na oblicze Syna, którego «owinęła w
pieluszki i położyła w żłobie» (Łk 2, 7). Odtąd Jej spojrzenie, zawsze pełne
adorującego zadziwienia, już nigdy się od Niego nie odwróci. Czasem będzie
spojrzeniem pytającym, jak po Jego zaginięciu w świątyni: «Synu, czemuś nam to
uczynił?» (Łk 2, 48); będzie to zarazem zawsze spojrzenie przenikliwe, zdolne
do czytania w głębi duszy Jezusa, aż do pojmowania Jego ukrytych uczuć i
odgadywania Jego decyzji, tak jak w Kanie (por. J 2, 5). Kiedy indziej będzie
spojrzeniem pełnym bólu, zwłaszcza pod krzyżem, gdzie będzie to jeszcze w
pewnym sensie spojrzenie 'rodzącej', skoro Maryja nie ograniczy się tylko do
współudziału w męce i śmierci Jednorodzonego, ale przyjmie nowego syna
powierzonego Jej w osobie umiłowanego ucznia (por. J 19, 26-27). W wielkanocny poranek
będzie to spojrzenie rozpromienione radością Zmartwychwstania, a wreszcie w
dniu Pięćdziesiątnicy spojrzenie rozpalone wylaniem Ducha (por. Dz 1,14)." (RVM
10)
Tak więc w modlitwie różańcowej
patrzymy na Jezusa spojrzeniem oczu, umysłu i serca Maryi. Ono bowiem jest
najdoskonalsze. Największy nawet teolog nie znał tak Jezusa, jak znała Go
Maryja.
— Zjednoczenie z Maryją,
która wszystko rozważała w swoim sercu
W pamięci Maryi i w Jej sercu trwa
– jakby w duchowym
zwierciadle utrwalone na zawsze – "odbicie" życia Jezusa. Dlatego też
wpatrywanie się w Maryję stale przypomina nam Chrystusa i Jego zbawcze dzieło. "Maryja
stale przypomina wiernym 'tajemnice' swego Syna, pragnąc, by je kontemplowano,
i by dzięki temu mogły wydać z siebie całą swą zbawczą moc." (RVM
11)
"Odmawiając różaniec,
wspólnota chrześcijańska wnika w spojrzenie Maryi i żyje jej wspomnieniami."
(RVM 11)
Według Jana Pawła II Różaniec to jakby
odtwarzanie w swoim umyśle i w swoim sercu Maryjnych wspomnień o Jezusie,
uczenie się takiego patrzenia na Chrystusa, jakie miała i nadal ma w swoim
sercu Maryja. Ona bowiem żyła z oczyma stale zwróconymi na Chrystusa, niezwykle
uważna, by o niczym nie zapomnieć. «Zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu» (Łk
2, 19; por. 2, 51). (Por.
RVM 11)
"Wspomnienia o Jezusie,
wyryte w Jej duszy, towarzyszyły Jej w każdej okoliczności, sprawiając, że
powracała myślą do różnych chwil swego życia obok Syna. To te wspomnienia
stanowiły niejako 'różaniec', który Ona sama nieustannie odmawiała w dniach
swego ziemskiego życia." (RVM
11)
Ten rodzaj "Różańca", o
którym mówi Ojciec Święty, nie zakończył się dla Maryi i będzie trwał przez
całą wieczność. W niebie bowiem Matka Najświętsza patrzy ustawicznie na swojego
uwielbionego Syna, nie zapominając o tym wszystkim, co łączyło Ją z Nim za
życia ziemskiego. Temu patrzeniu i wspominaniu towarzyszy Maryi ustawiczne
dziękczynienie i uwielbienie. "I również teraz, wśród radosnych śpiewów
niebieskiego Jeruzalem, motywy, dla których składa Bogu dzięki i oddaje Mu
chwałę, pozostają te same." (RVM
11)
— Kontemplacja "duszą"
Różańca
Odczytywanie życia Jezusa w spojrzeniu i w sercu Maryi
powoduje, że Różaniec angażuje całego człowieka: jego umysł, serce i wolę, i nie
sprowadza się do samej tylko modlitwy warg. Odtwarzanie w sobie Maryjnego
spojrzenia na Jezusa, skupienie się na Jego nauczaniu i czynach, na
niezgłębionej miłości Jego serca formuje w nas modlitwę
kontemplacyjną. Różaniec bez niej "okazałby
się wyzuty ze swej natury". (Por.
RVM 12)
«Jeśli brak kontemplacji,
różaniec upodabnia się do ciała bez duszy i zachodzi niebezpieczeństwo, że
odmawianie stanie się bezmyślnym powtarzaniem formuł, oraz że będzie w
sprzeczności z upomnieniem Chrystusa, który powiedział: 'Na modlitwie nie bądźcie gadatliwi jak poganie.
Oni myślą, że przez wzgląd na swe wielomówstwo będą wysłuchani' (Mt 6,7).
Różaniec bowiem z natury swej wymaga odmawiania w rytmie spokojnej modlitwy i
powolnej refleksji, by przez to modlący się łatwiej oddał się kontemplacji
tajemnic życia Chrystusa, rozważanych jakby sercem Tej, która ze wszystkich
była najbliższa Panu, i by otwarte zostały niezgłębione tych tajemnic
bogactwa». Warto zatrzymać się nad tą głęboką myślą Pawła VI, by wyłonić
pewne wymiary różańca, które lepiej określają właściwy mu charakter
kontemplacji chrystologicznej." (RVM 12)
— Rozważać tajemnice różańca
to przede wszystkim wspominać
"Kontemplować z Maryją –
pisze Jan Paweł II – to
przede wszystkim wspominać." (RVM 13) Wspominać tajemnice dzieła naszego Odkupienia,
którego dokonał Jezus za swego życia ziemskiego, uwieńczonego
zmartwychwstaniem, wniebowstąpieniem i zesłaniem Ducha Świętego. Te
wspomnienia, zapisane głęboko i na zawsze w sercu Maryi, stanowią istotę
modlitwy różańcowej.
— Wspomnienia Maryi nie
dotyczą tego, co bezpowrotnie przeminęło w przeszłości
Jan Paweł II zwraca uwagę
na to, by nie rozumieć błędnie jego sformułowania, że rozważać tajemnice
Różańca i kontemplować "z Maryją to przede wszystkim wspominać" (RVM
13). Chrześcijaństwo bowiem nie jest religią samych tylko wspominaniem
wydarzeń z przeszłości.
Nie jest nią dzięki sakramentom, a zwłaszcza dzięki Eucharystii. "Zbawcze wydarzenia z
przeszłości "nie należą tylko do 'wczoraj'; są także 'dniem dzisiejszym'
zbawienia. Aktualizacja ta urzeczywistnia się w szczególny sposób w liturgii:
to, czego Bóg dokonał przed wiekami, nie dotyczy jedynie bezpośrednich świadków
tych wydarzeń, ale swym darem łaski dosięga ludzi wszystkich czasów."(13
RVM)
Dzięki Eucharystii pośród
nas żyje Jezus Chrystus, prawdziwie i realnie obecny ze swoim ciałem, krwią, duszą i Bóstwem.
Msza św. jest uobecnieniem Jego zbawczej ofiary krzyżowej. Eucharystia
stanowi też szczególną pamiątkę zmartwychwstania, gdyż żywy i zmartwychwstały
Jezus Chrystus jest realnie obecny pośród nas. Dzięki temu Sakramentowi
przeszłość, a także zbawcza przyszłość staje się ustawicznym "teraz".
Tak więc każde wspominanie w liturgii zbawczych wydarzeń stanowi równocześnie
nadprzyrodzone uobecnienie ich.
Kiedy więc w czasie odmawiania
Różańca wspominamy z
Maryją życie Jezusa, nie możemy zapominać, że dzięki liturgii, a zwłaszcza
dzięki Eucharystii, żywy Zbawiciel jest realnie obecny z nami i pozostanie z
nami aż do skończenia świata.
— Wspomnienia różańcowe
dopełnieniem liturgii
Jan Paweł II zwraca uwagę
na fakt, że nie tylko liturgia –która uobecnia wspominane zbawcze wydarzenia z
przeszłości – ma znaczenie dla naszego rozwoju duchowego i zbawienia.
Według Ojca Świętego każda praktyka pobożności, do której szczególnie zalicza się Różaniec, otwiera nas na łaskę i przygotowuje do
dobrego uczestniczenia w liturgii i do owocnego przyjmowania sakramentów. Wspominanie
dzięki rozmyślaniom różańcowym zbawczych wydarzeń z przeszłości, w postawie
wiary i miłości, otwiera nas "na łaskę, jaką Chrystus uzyskał dla nas przez swe
tajemnice życia, śmierci i zmartwychwstania". (RVM
13) Różaniec, "jako 'medytacja' o Chrystusie z Maryją, jest zbawienną
kontemplacją. Zagłębianie się, tajemnica po tajemnicy, w życie Odkupiciela
sprawia bowiem, że to, co On zdziałał, a liturgia aktualizuje, zostaje
dogłębnie przyswojone i kształtuje egzystencję." (13
RVM)
Różaniec złączeniem się z
wiecznym "Magnificat" Maryi
Kontemplacja tajemnic naszego
zbawienia i miłości Bożej powinna łączyć się z dziękczynieniem i uwielbieniem.
Tych postaw modlitewnych uczy nas Maryja
— Zjednoczenie się z Maryją
wielbiącą Boga
Wpatrywanie się w Jezusa
i w zbawcze tajemnice Jego życia oczyma i sercem Maryi staje się jeszcze
głębszą modlitwą, gdy towarzyszy mu dziękczynienie i uwielbienie. W takim duchu
rozważała Maryja wielkie dzieła Boże, uwielbiała Pana, bo spojrzał na uniżenie
służebnicy swojej i obdarzył Ją niewypowiedzianymi łaskami (por. Łk 1,46nn).
Medytacje różańcowe powinny złączyć się z uwielbieniem Maryi, z Jej nieustannym
"Magnificat
za dzieło odkupieńcze Wcielenia, rozpoczęte w Jej dziewiczym łonie"
(por. RVM 1).
Modlitwa uwielbienia Maryi nie zanikła
w niebie. Ona trwa nadal i
nigdy nie ustanie. "I również teraz, wśród radosnych śpiewów niebieskiego
Jeruzalem, motywy, dla których składa Bogu dzięki i oddaje Mu chwałę, pozostają
te same." (RVM 10)
Dziękczynienie i uwielbienie Maryi pokazuje nam, w jakim
klimacie duchowym powinno dokonywać się nasze rozważanie tajemnic różańcowych.
Dzięki Różańcowi możemy złączyć się z Maryją uwielbiającą nieustannie Boga.
Różaniec modlitewnym błaganiem z Maryją
i przez Maryję
Różaniec nie
ogranicza się do medytacji, dziękczynienia i uwielbiania Boga z Maryją.
Modlitwa ta łączy się również z intensywną prośbą. "Różaniec jest równocześnie
medytacją i prośbą" – powie Jan Paweł II
(RVM 16).
— Przyczyna skuteczności
modlitw
Często można spotkać się z
pytaniem, jaką odmawiać modlitwę, aby była jak najskuteczniejsza, to znaczy,
aby wywołała zamierzony skutek, wyprosiła to, czego pragnie proszący człowiek.
Otóż skuteczność modlitwy najmniej zależy od sformułowań słownych, które
wypowiadają nasze usta. Bardziej zależy ona od naszej wiary i ufności, z jaką
prosimy.
Jednak ani wiara, ani ufność nie
stanowią najgłębszej przyczyny skuteczności naszych modlitw. Podstawą ich
skuteczności "jest dobroć Ojca, ale również pośrednictwo u
Niego ze strony samego Chrystusa (por. 1 J 2, 1) i działanie Ducha Świętego,
który «przyczynia się za nami» zgodnie z wolą Bożą (por. Rz 8, 26-27). My
bowiem «nie umiemy się modlić tak, jak trzeba» (Rz 8, 26) i czasem nie
zostajemy wysłuchani, gdyż modlimy się źle (por. Jk 4, 2-3)."
(RVM 16). Tak więc, jak uczy Jan Paweł II, nasze modlitwy są skuteczne
dzięki pośrednictwu Jezusa Chrystusa i działaniu Ducha Świętego, który
doskonali nasze nieudolne modlitwy. Najgłębsza jednak przyczyna ich
skuteczności leży w miłości i dobroci Trójcy Świętej.
— Błaganie razem z Maryją
Nigdy, nawet w
odosobnieniu, nie modlimy się sami. Każdą autentyczną modlitwę wzbudza w
nas Jezus Chrystus i Duch Święty. Te Boskie Osoby towarzyszą nam, kiedy
wznosimy do Ojca nasze modlitwy. Kościół wierzy, że również święci, a przede
wszystkim Najświętsza Maryja Panna może wspierać nasze modlitwy. Kiedy więc odmawiamy i medytujemy
Różaniec, modlitwę "którą Chrystus i Duch Święty wzbudzają w naszym sercu,
Maryja wspiera swym matczynym wstawiennictwem."
(RVM 16)
"W Różańcu błagamy Maryję, Przybytek Ducha
Świętego (por. Łk 1, 35), a Ona staje przed Ojcem, który obdarzył Ją pełnią
łask, i przed Synem zrodzonym z Jej łona, modląc się z nami i za nas."
(16
RVM)
— Skuteczność wstawiennictwa
Maryi
Wstawiennictwo Maryi jest
wyjątkowo skuteczne, jak o tym poucza wydarzenie z Kany Galilejskiej. "Na weselu w Kanie Galilejskiej Ewangelia
przedstawia właśnie skuteczność wstawiennictwa Maryi, która występuje wobec
Jezusa jako rzeczniczka ludzkich potrzeb: «Nie mają już wina» (J 2, 3)."
(RVM 16)
Maryja jest «"wszechmocna z łaski", jak
– używając
śmiałego wyrażenia, które należy właściwie rozumieć – określił to bł.
Bartłomiej Longo w swej Suplice do Królowej Różańca świętego. To przekonanie,
począwszy od Ewangelii, umacniało się w ludzie chrześcijańskim na drodze
doświadczenia.»
(RVM 16)
Jedna z mistycznych wizji, jakie
otrzymała św. Brygida, również bardzo wyraźnie poucza o skuteczności
wstawiennictwa Matki Najświętszej. Święta Mistyczka zobaczyła Kościół,
przedstawiony symbolicznie w postaci obozu, atakowanego na różne sposoby.
Usłyszała też słowa Jezusa: "Jestem Królem chwały i Panem aniołów. Zbudowałem
dobry obóz, w którym umieściłem moich wybranych. Moi nieprzyjaciele jednak
przedostali się przez fundament tego obozu i zdobyli przewagę nad moimi
przyjaciółmi..." Jezus przedstawił następnie cierpienia zadane Jego
przyjaciołom i atakowanie nawet Jego samego i powiedział: «"Teraz, jęcząc, moi
przyjaciele proszą o pomoc. Sprawiedliwość woła o pomstę, miłosierdzie zaś chce
przebaczenia." Wówczas Bóg powiedział do wojsk niebieskich, które stały przed
Nim: "Co myślicie o tych, którzy napadli i zagarnęli mój obóz?" Wojsko
niebieskie odpowiedziało jednogłośnie: "Panie, w Tobie jest cała sprawiedliwość
i w Tobie widzimy wszystkie sprawy. Ty jesteś Synem Bożym, bez początku i bez
końca. Wszelki sąd Tobie jest dany. Ty jesteś ich sędzią." Nasz Pan powiedział
im: "Chociaż wy znacie i widzicie wszystko we Mnie, jednak, z miłości do tej
małżonki (św. Brygidy), wypowiedzcie swój sprawiedliwy osąd". I odpowiedzieli:
"Taka jest sprawiedliwość i to, co słuszne: niech ci, którzy przedarli się
przez mury obronne, zostaną ukarani jak złoczyńcy. Niech ci, którzy trwają
uparcie w swoim zepsuciu, zostaną ukarani podobnie jak ci, którzy wdzierają się
szturmem. Niech jeńcy zostaną uwolnieni, a wygłodzeni – nakarmieni." Wtedy
Matka Boża, Święta Dziewica Maryja, która milczała na początku, przemówiła tymi
słowami: "Mój Panie i mój najukochańszy Synu, który byłeś w moim łonie,
prawdziwy Bóg i prawdziwy człowiek. Ty mnie uświęciłeś ze względu na swoją
dobroć, mnie, która byłam tylko prochem ziemi. Proszę Cię, miej jeszcze jeden
raz litość nad nimi." Wtedy nasz Pan odpowiedział swojej Matce: "Błogosławione
niech będzie słowo Twoich ust! Wzniosło się ono do Boga jak najmilsza woń. Ty
jesteś chwałą i Królową Aniołów i Świętych. Ponieważ przyniosłaś pewną pociechę
Boskości i uradowałaś wszystkich świętych i ponieważ Twoja wola była od
początku Twej młodości zjednoczona z moją, dlatego spełnię jeszcze jeden raz
to, czego chcesz".» I w dalszej swej wypowiedzi Zbawiciel obiecuje odbudować
zniszczony obóz, przywrócić pokój i okazać miłosierdzie prześladowanym i
wszystkim tym, którzy o nie będą prosić. Tylko ci, którzy pogardzą
miłosierdziem, odczują Jego sprawiedliwość. (Św. Brygida, Objawienia, Księga
pierwsza, rozdz. V. tłum. z fr. M.K.)
— Wstawiennictwo zachęcające
do modlitwy
Wiara w skuteczność
wstawiennictwa Maryi zachęca do pokornego szukania u Niej wsparcia. "Wytrwałe błaganie zanoszone do
Matki Bożej opiera się na ufności, że macierzyńskie wstawiennictwo wszystko
może uzyskać od Serca Syna."
(16
RVM)
